Najwyższa Izba Kontroli zweryfikowała, jak ośrodki pomocy społecznej realizują swój podstawowy obowiązek wspierania rodzin mających problemy w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych. Kontrolerzy odwiedzili 18 ośrodków. Wszystkie ośrodki w liczbie 2496 przepytane zostały natomiast za pomocą kwestionariuszy.

Według danych GUS liczba dzieci umieszczanych w rodzinach zastępczych i domach dziecka powoli, ale systematycznie rośnie: z niespełna 70 tys. W 2005 r. do ponad 77 tys. w 2013 r.

NIK wspólnie z Rzecznikiem Praw Dziecka przeanalizowali losowo 341 wybranych przypadków odbierania wyrokiem sądu dzieci rodzicom. Kontrola akt potwierdziła to, co stale podkreślają przedstawiciele sądów rodzinnych i kuratorskiej służby sądowej – w znakomitej większości kwestia odbierania dzieci dotyczy rodzin, w których jednocześnie skupia się wiele różnych problemów opiekuńczo-wychowawczych. W skontrolowanych sprawach dochodziło do kumulowania się zjawisk negatywnych takich jak uzależnienie jednego lub obojga rodziców (62 proc. zbadanych spraw), bezrobocie (24 proc.), problemy zdrowotne (20 proc.), ubóstwo (15 proc.), przemoc (11 proc.). W losowo wybranej grupie 341 spraw NIK nie napotkała ani jednego przypadku odbierania dzieci tylko i wyłącznie z powodu ubóstwa rodziców.

Na prośbę NIK 33 wskazane przez kontrolerów postępowania sądowe, w wyniku których dzieci umieszczone zostały w pieczy zastępczej, zbadał także Rzecznik Praw Dziecka. Rzecznik nie stwierdził nieprawidłowości w prowadzeniu tych postępowań.

We wnioskach końcowych raportu NIK postuluje, by ośrodki pomocy społecznej zwiększyły skuteczność w identyfikowaniu i docieraniu do rodzin z problemami wychowawczo-opiekuńczymi poprzez budowę aktywnego systemu identyfikowania rodzin dysfunkcyjnych, opartego nie tylko na informacjach od pracowników socjalnych, ale również od innych podmiotów i instytucji. Chodzi o stworzenie sieci placówek np. społecznych, oświatowych, kościelnych, zdrowotnych, które będą zobligowane do przekazywania do ośrodków pomocy społecznej informacji o niepokojących zjawiskach i zdarzeniach dotyczących dzieci.

NIK zaleca także gminom ośrodkom pomocy społecznej wykorzystywanie wszystkich dostępnych narzędzi, w tym wywiadów rodzinnych, kontraktów socjalnych, placówek wsparcia dziennego oraz częstsze powoływanie asystentów rodzin.

Zachęcamy do zapoznania się pełnym komunikatem NIK (tutaj). Z raportem nt. Działania organów administracji publicznej w sytuacji zagrożenia a odebrania dzieci rodzicom można zapoznać się tutaj.

W dniu 29.12.2015r. na łamach serwisu rzeczpospolita.pl ukazał się artykuł pt. Raport NIK: Odbierają dzieci bo mało wiedzą o rodzinach z problemami (tutaj).

Przy okazji przypominamy, że 21 grudnia 2015 r. Rada Ministrów przyjęła projekt zmian w ustawie – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, przygotowany w Ministerstwie Sprawiedliwości. Projekt  zmierza do wskazania, że oddzielenie dziecka od rodzica powinno stanowić ostateczność i do wyeliminowania sytuacji, w których dzieci odbierane są rodzicom tylko i wyłącznie z powodu ubóstwa. Projekt ustawy dostępny tutaj.