Restorative Justice. Strategies for change. Międzynarodowy projekt z udziałem wrocławskich kuratorów sądowych
W dniu 2 kwietnia 2019r. odbyła się we Wrocławiu debata nt. rozwoju sprawiedliwości naprawczej inicjująca międzynarodowy projekt: Restorative Justice. Strategies for change.
Restorative Justice. Strategies for Change jest międzynarodowym, 4-letnim projektem mającym na celu popularyzację wiedzy na temat sprawiedliwości naprawczej, upowszechnianie wiedzy na temat praktyk sprawiedliwości naprawczej, podjęcie współpracy z krajowymi instytucjami i ośrodkami działającymi w obszarze sprawiedliwości naprawczej, bądź sympatyzującymi z jej ideą, oraz koordynacja działań w tym zakresie na szczeblu krajowym.
Sprawiedliwość naprawcza jest koncepcją zorientowaną na możliwie najpełniejsze naprawienie szkód i krzywd wyrządzonych przestępstwem, przy aktywnym i dobrowolnym udziale pokrzywdzonego, sprawcy a niekiedy również innych osób z lokalnej społeczności. Programy sprawiedliwości naprawczej realizowane są w formie różnych praktyk. Najczęściej stosowaną praktyką jest mediacja, podczas której strony poszukują rozwiązania problemów wynikłych z przestępstwa przy pomocy bezstronnych i odpowiednio przeszkolonych osób – mediatorów.
W projekcie biorą udział następujące kraje: Albania, Belgia, Czechy, Estonia, Włochy, Holandia, Polska, Portugalia, Irlandia oraz Szkocja. Koordynatorami projektu na szczeblu międzynarodowym są dr Ian Marder (Maynooth University, Department of Law), Gert Jan Slump (Restorative Justice Nederland), Edit Törzs, Tim Chapman i dr Bart Claes (European Forum for Restorative Justice). Zadaniem projektu jest realizacja powyżej wymienionych działań w świetle Rekomendacji Rady Europy [CM/Rec(2018)8] dotyczącej stosowania sprawiedliwości naprawczej w sprawach karnych, przyjętej przez Komitet Ministrów 3 października 2018r. Realizacja projektu przebiega bez wsparcia finansowego.
Koordynatorzy projektu w Polsce:
Anna Matczak – dr nauk socjologicznych (LSE), wykładowca kryminologii (the Hague University of Applied Sciences oraz Collegium Civitas), której rozprawa doktorska poświęcona była między innymi percepcji społecznej mediacji karnej w Polsce, członek Europejskiego Forum Sprawiedliwości Naprawczej (EFRJ).
Beata Czarnecka-Dzialuk – dr nauk prawnych, adiunkt w Instytucie Nauk Prawnych PAN; zagadnienia wprowadzenia sprawiedliwości naprawczej w Polsce bada, popularyzuje i wykłada (KUL, WPiA Uniwersytetu Gdańskiego); działa w Europejskim Forum Sprawiedliwości Naprawczej (EFRJ).
Grzegorz Miśta – pedagog resocjalizacyjny, zawodowy kurator sądowy, Zastępca Kuratora Okręgowego w Sądzie Okręgowym we Wrocławiu, współtwórca Wrocławskiego Centrum Sprawiedliwości Naprawczej, propagator praktyk naprawczych w kurateli sądowej oraz w przestrzeni miast, Wiceprezes Stowarzyszenia Kuratorów Sądowych FRONTIS.
Honorata Czajkowska – dr nauk społecznych, starszy wykładowca w Zakładzie Edukacji Międzykulturowej i Badań nad Wsparciem Społecznym w Instytucie Pedagogiki, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Starszy kurator zawodowy rodzinny w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu. Prezes Stowarzyszenia Kuratorów Sądowych FRONTIS. Autorka publikacji i wystąpień poświęconych kurateli sądowej, poszukująca rozwojowych rozwiązań w pracy z młodzieżą.
We wrocławskiej debacie inaugurującej projekt wzięli udział mediatorzy (z Wrocławia i z Gdańska), edukatorzy, przedstawiciele świata nauki (m.in. prof. Irena Mudrecka z Uniwersytetu Opolskiego, dr Beata Czarnecka-Dzialuk z PAN, dr hab. Krystyna Dziubacka z Uniwersytetu Wrocławskiego), urzędnicy miejscy z Dyrektorem Departamentu Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego p. Bartłomiejem Świerczewskim na czele, reprezentanci Komendy Miejskiej Policji, Służby Więziennej, kuratorskiej służby sądowej, wrocławskich instytucji i organizacji pozarządowych. Wsparcie dla projektu zadeklarowali również Katedra Prawa Karnego Wykonawczego WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Sąd Okręgowy we Wrocławiu.
Założenia projektu przedstawiła dr Anna Matczak z Uniwersytetu w Hadze, która połączyła się z pozostałymi uczestnikami spotkania za pomocą wideokonferencji.
Spotkanie przebiegło w bardzo przyjaznej i konstruktywnej atmosferze. Wszyscy uczestnicy zgodzili się być interesariuszami projektu. Rozmawiano o podejmowanych inicjatywach, o możliwościach ich wzmocnienia, współpracy i wymiany doświadczeń. Pojawiły się nowe pomysły. Sporo miejsca poświęcono koncepcji Restorative City, mediacjom rówieśniczym, edukacji prawnej, praktykom naprawczym podejmowanym przez Wrocławskie Centrum Sprawiedliwości Naprawczej we współpracy z kuratorami sądowymi. Pojawił się temat wspólnych obchodów Tygodnia Sprawiedliwości Naprawczej (listopad). Uczestnicy spotkania wyrazili też gotowość udzielenia wsparcia organizatorom planowanych konferencji mediacyjnych (Strzelin i Wrocław – wrzesień 2019r.) oraz konferencji naukowej organizowanej w listopadzie przez Zakład Edukacji Międzykulturowej i Badań nad Wsparciem Społecznym Instytutu Pedagogiki UWr. Ustalono, że kolejna debata odbędzie się w Gdańsku już w październiku 2019r. Podjęliśmy także decyzję o budowie platformy wymiany doświadczeń i dobrych praktyk. W przyszłości planowane są wizyty studyjne w ramach krajów biorących udział w projekcie.
Podobne do wrocławskiego spotkania odbywają się w innych państwach zaangażowanych w projekt. W dniu 2 kwietnia odbyło się np. spotkanie inaugurujące projekt w Pradze, koordynowane przez czeską Służbę Probacyjną i Mediacyjną. Poniżej zdjęcie z profilu twitterowego czeskiej kurateli dokumentujące to wydarzenie.
W marcu br. odbyło się natomiast spotkanie inaugurujące projekt w Irlandii. Wzięło w nim udział blisko 100 specjalistów różnych dziedzin, w tym kuratorzy sądowi. Relację z tego wydarzenia można przeczytać tutaj.
W dniach 25-26 kwietnia 2019 r. koordynatorzy projektu z państw biorących w nim udział spotkają się na Uniwersytecie w Maynooth w celu wymiany doświadczeń i ustalenia perspektyw wspópracy.
Koordynatorzy projektu nformują, że aktualnie kończą prace związane z tłumaczeniem na język polski Rekomendacji Rady Europy [CM/Rec(2018)8] dotyczącej stosowania sprawiedliwości naprawczej w sprawach karnych. Wkrótce dokument zostanie przez uczestników projektu upubliczniony.
Kuratorów sądowych szczególnie zainteresowanych ideą sprawiedliwości naprawczej koordynatorzy projektu zachęcają do kontaktu i współpracy. Rodzi się pomysł powołania nieformalnej grupy zrzeszającej kuratorów – sympatyków sprawiedliwości naprawczej. Chętni mogą zgłaszać się na adres: RJS4C@protonmail.com Koordynatorzy projektu odsyłają również zainteresowanych do fanpage’a na facebooku.