W dniu 11 listopada obchodzimy święto państwowe upamiętniające rocznicę odzyskania niepodległości w 1918 r. W tym roku czynimy to po raz 98. Jest to bardzo ważny dzień dla kuratorskiej służby sądowej, która realizuje istotną misję na rzecz obywateli Rzeczpospolitej Polskiej. Kuratorzy sądowi są funkcjonariuszami publicznymi. Ponosimy odpowiedzialność za wiele kluczowych obszarów funkcjonowania naszego kraju, m.in. bezpieczeństwo publiczne, wychowanie, profilaktykę i przeciwdziałanie przestępczości, edukację prawną, egzekwowanie obowiązków i wykonywanie kar. Pomagamy chronić tych najsłabszych – dzieci, młodzież, osoby pokrzywdzone przemocą.

W tym wyjątkowym dniu w sposób szczególny pamiętamy też o tych kuratorach sądowych, którzy tworzyli nasz zawód w burzliwych dziejach Polski. Początki kurateli sądowej w Polsce są mocno związane z odbudowywaniem państwa po 123 latach zaborów. Tak pisał o tym Krzysztof Stasiak w swoim opracowaniu pt: Ewolucja systemu kurateli sądowej w Polsce w latach latach 1919–2009 – kamienie milowe, przygotowanym na potrzeby I Kongresu Kuratorskiego:

Moment powołania do życia instytucji kurateli sądowej w Polsce był czasem szczególnym, gdyż w 1919 roku państwo polskie dopiero się odradzało, po przeszło stuletnim okresie niebytu. To zaś odradzanie nie było procesem łatwym i niejednokrotnie było okupione dramatycznymi wydarzeniami. Warto podkreślić, że ziemie polskie na skutek pierwszej wojny światowej były obszarem straszliwie zniszczonym, gdyż wielokrotnie przez nie przetaczał się front wschodni. W lutym 1919 roku, mimo że państwo polskie istniało już od kilku miesięcy, granice jego terytorium nadal nie były ostatecznie ustalone, a w licznych przypadkach o ich kształt trzeba było stoczyć ciężkie walki (np. powstanie wielkopolskie, powstania śląskie, wojna polsko-bolszewicka, wojna polsko-ukraińska). Ponieważ ziemie polskie przez wiele dziesięcioleci znajdowały się w granicach trzech państw zaborczych, były z nimi ściśle powiązane pod względem gospodarczym, komunikacyjnym, prawnym, monetarnym, administracyjnym itp. Odradzające się państwo polskie musiało doprowadzić do unifikacji bardzo od siebie różnych dzielnic w taki sposób, aby stanowiły one zwarty i jednolity organizm państwowy. Było to zadanie niezmiernie trudne, a proces unifikacji zapoczątkowany tuż po odzyskaniu niepodległości trwał wiele lat.
Mimo tak dramatycznego czasu, w jakim znajdowała się Polska, najwyższe władze państwowe uznały za wskazane i potrzebne utworzenie sądów dla nieletnich i powołanie działających przy tych sądach stałych opiekunów
sądowych (później przemianowanych na kuratorów sądowych dla nieletnich – red.). Nie był to jedynie kaprys tych władz, lecz potrzeba rozwiązania niezmiernie istotnego problemu – przestępczości nieletnich. Czas wojny zawsze jest okresem, gdy pojawiają się dodatkowe czynniki wpływające na stopień demoralizacji nieletnich i rozwój zachowań aspołecznych (co np. wynikało z częściowego lub całkowitego pozbawienia ich właściwej opieki osób dorosłych). Warto zwrócić uwagę, że władze te uznały nieletnich za osoby wymagające innych środków, ale także innych metod oddziaływań niż osoby dorosłe, dlatego powołano specjalistyczne sądy, z odpowiednio dobraną kadrą orzeczniczą oraz dostosowaną do nieletnich procedurą postępowania.