Dokładnie cztery miesiące temu na stronach Biuletynu Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, w zakładce dotyczącej wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, ukazała się informacja o planowanej obszernej nowelizacji ustawy o kuratorach sądowych, której dokładnie w tym roku przypada okrągła, bo dwudziesta rocznica, uchwalenia. Zapowiadając nowelizację ustawy, termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów zaplanowano na IV kwartał bieżącego 2021 roku.

Jak zapowiedziano, tak zrobiono. Dokładnie w czwartym kwartale 2021 roku na stronach Rządowego Centrum Legislacji, w serwisie Rządowy Proces Legislacyjny, ukazał się projekt z dnia 22 listopada 2021 roku ustawy o zmianie ustawy o kuratorach sądowych wraz z uzasadnieniem i oceną skutków regulacji (OSR).

Z dotychczasowych wszystkich nowelizacji ustawy, ów projekt zakłada, jak dotąd, najobszerniejsze zmiany tego podstawowego aktu normatywnego, regulującego istotę, ustrój, organizację oraz zadania kuratorskiej służby sądowej.

Aktualnie projekt został udostępniony do uzgodnień, do konsultacji publicznych oraz do opiniowania. Termin na zgłoszenie ewentualnych uwag do projektu określono na 21 dni od dnia jego udostępnienia.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o kuratorach sądowych

Na wniosek KNSZZ „Ad Rem” Związek Zawodowy Kuratorów Sądowych, Krajowa Rada Kuratorów wydała opinię w sprawie wykonywania czynności przez kuratorów zawodowych wykonujących orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich w części dotyczącej formułowania wniosków.

Z wydaną w dniu 21 czerwca br. opinią można zapoznać się w całości pod niżej udostępnionym linkiem:

OPINIA KRAJOWEJ RADY KURATORÓW

Pandemia koronawirusa SARS-CoV-2, wywołującego chorobę COVID-19, to zjawisko związane nie tylko ze zdrowiem ludzi. Wpływa ono na procesy gospodarcze, sposoby organizowania pracy i edukacji, jak i na nasze codzienne nawyki i zwyczaje. Z kolei wprowadzony w Polsce w związku z nią (pandemią) stan epidemii, nie oszczędził także prawa karnego, wprowadzając dotychczas szereg zmian w różnych przepisach, w tym tych istotnych z poziomu pracy kuratora sądowego dla dorosłych. Wystarczy tylko wspomnieć o zmianach w zakresie orzekania kary łącznej w ramach wyroku łącznego, wprowadzone w Kodeksie karnym z mocy art. 38 pkt 3-7 ustawy z dnia 24 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19, które weszły w życie z dniem 24 czerwca 2020 roku.

Zmiana o tyleż istotna, że to sądowy kurator zawodowy, jako organ wykonujący orzeczenie, w myśl dyspozycji wynikającej z art. 12b Kodeksu karnego wykonawczego, dodatkowo wzmocnionej treścią §47 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 czerwca 2016 r. w sprawie sposobu i trybu wykonywania czynności przez kuratorów sądowych w sprawach karnych wykonawczych, ma obowiązek niezwłocznego zawiadomienia właściwego sądu o warunkach do wydania wyroku łącznego, jeśli stwierdzi taką okoliczność.

Poza samą zmianą treści przepisów i warunków odnoszących się do łączenia kar, szczególnie warto zwrócić uwagę na tzw. przepisy temporalne, zawarte w rozdziale 8 ustawy nowelizującej. W myśl tychże przepisów (vide art. 81), ’Przepisy rozdziału IX ustawy zmienianej w art. 38, w brzmieniu dotychczasowym, stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy’, a ’Przepisy rozdziału IX ustawy zmienianej w art. 38, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy’. Oznacza to w skrócie, że niemożliwym staje się łącznie kar orzeczonych prawomocnie przed dniem 24 czerwca 2020 roku z karami orzeczonymi prawomocnie po tym czasie.

Kontynuując temat istotnych zmian w prawie karnym z punktu widzenia kuratora dla dorosłych nie sposób nie wspomnieć o procedowanych aktualnie zmianach w przepisach odnoszących się m.in. do zawieszenia terminów biegu przedawnienia wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe. Podobne przepisy obowiązywały już w okresie od 31 marca do 16 maja 2020 r., kiedy to z mocy art. 15zzr ust. 6 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r., poz. 568 ze zm.), terminy do przedawnienia wykonania kary w sprawach o przestępstwa, przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz w sprawach o wykroczenia nie biegły w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19. To jest de facto od dnia 14 marca 2020 roku, kiedy to rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 roku w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego, wprowadzono tenże stan, zastąpiony poźniej stanem epidemii.

Pomysł, aby wrócić do tych rozwiązań odżył na nowo. W dniu 19 stycznia br. do Sejmu RP wpłynęła autopoprawka do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (druk 867-A), w myśl której (pkt 4) w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w terminie 6 miesięcy po dniu ich odwołania, nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe. Projekt zakłada, że przepisy o przedawnieniu w brzmieniu nadanym projektowaną ustawą będzie stosować się do czynów popełnionych przed dniem wejścia w życie ustawy oraz do kar orzeczonych również przed dniem jej wejścia w życie, chyba że termin przedawnienia już upłynie. 

W dniu 20 kwietnia ustawa ta została uchwalona przez Sejm i następnego dnia przekazana do Marszałka Senatu, celem dalszego procedowania (druk 383).